Қазақстан ауаның ластану деңгейі бойынша рұқсат етілген шектен үш есе асып түсті

Қазақстан ауаның ластану деңгейі бойынша ДДСҰ-ның рұқсат етілген шегінен үш есе асып түсті.

Алайда, бұл Орталық Азиядағы ең нашар көрсеткіш емес
Қазақстан ауаның ластану деңгейі бойынша ДДСҰ-ның рұқсат етілген шегінен үш есе асып түсті.

Energyprom.kz мәліметінше, ластанған ауа Қазақстанның ірі қалалары тұрғындарының денсаулығына елеулі қауіп төндіреді. Дүниежүзілік банктің 2022 жылғы зерттеуіне сәйкес, ауаның ластануы жылына 10 мыңнан астам мезгілсіз өлімнің себебі болып табылады.

Түтін тұман азаматтардың денсаулығын нашарлатып қана қоймайды, сонымен қатар мезгілсіз өлімнен, аурудан және өнімділіктің жоғалуынан экономикалық залал келтіреді. 2019 жылы ластанған ауа Қазақстан экономикасы үшін 10,5 млрд АҚШ долл. шығын әкелді. Бұдан бетер, бұл проблема бүкіл Орталық Азияға таралады, онда бес елдің бірде-бірінде ауа ДДСҰ қауіпсіздік стандарттарына сәйкес келмейді.

Aуаның сапасына ондағы PM2.5 майда дисперсті бөлшектерінің мөлшері әсер етеді, бұл ауаны ластағыш заттардың жану өнімі болып табылады, ол автомобильдердің пайдаланылған газдарында кездеседі, ағаш пен көмірді жағу кезінде, сондай-ақ орман өрттері кезінде бөлінеді.

ДДСҰ бұл бөлшектердің ауадағы концентрациясы бір текше метрге орташа есеппен 10 микрограммнан аспауын ұсынады. Алайда, Орталық Азия елдеріндегі ауаның ластануы бұл шектен едәуір асып түседі.

2021 жылы Тәжікстан Орталық Азияда ауаның ластану деңгейі бойынша бірінші орын алды. IQAir, ауа сапасын бақылаудың жаһандық платформасының рейтингіне сәйкес әлемде төртінші орын алады. Сол жылы Қырғызстан, Өзбекстан және Қазақстан ДДСҰ стандарттарынан тиісінше бес, төрт және үш есе асып түсті. Түрікменстанда ауа ең аз ластанды, онда бөлшектердің жылдық концентрациясы нормадан екі есе көп болды.

Орталық Азияның қалған елдері 2021 жылғы жаһандық рейтингте келесідей бөлінді:

• ‎Қырғызстан — 7-інші орын;
• ‎Өзбекстан — 12-інші орын;
•‎ Қазақстан — 23-інші орын;
• ‎Түркіменстан — 44-інші орын.

Бұл ретте 2020 жылмен салыстырғанда барлық елдердің көрсеткіштері нашарлады.

Ауа проблемасы жыл бойы туындаса да, күзде және қыста өзекті бола түседі. Бұл уақытта көмірмен жұмыс істейтін жылу жүйесінің қосылуына, сондай-ақ автомобильдердің пайдаланылған газдарына байланысты қалаларды түтін басады.

Айырмашылық Алматы мен Бішкекте айқын көрінеді. Қыста бұл қалалар аймақтағы ең жоғары AQI мәнін бөлісті — 142. Күн жылынған кезінде үзіліс болады, ал қараша айында тұман түтін «сезімтал топтар үшін зиянды» көрсеткішімен қайта басталады.

Алматы мен Бішкекте жазғы айлармен салыстырғанда қыста ауаның ластануында ең үлкен айырмашылық байқалады, жазда ауа тиісінше төрт және үш есе таза және жақсы болады. 2021 жылдың жылы маусымында ауа орта есеппен «жақсы» болды — AQI 50-ден аспады.

Фото ашық деректерден

• 57
• 50